prawa pracownika w uk
  • January 23, 2025
  • Blog

Rynek pracy w Wielkiej Brytanii charakteryzuje się rozbudowanymi przepisami, które mają na celu ochronę praw pracowników. Niezależnie od branży, w której pracujesz, znajomość swoich podstawowych praw jest kluczowa, aby czuć się bezpiecznie i pewnie w miejscu pracy. Poniżej znajdziesz przystępne wyjaśnienie najważniejszych regulacji oraz wskazówki, jak z nich korzystać.

 

Kto jest chroniony prawem pracy w UK?

W Wielkiej Brytanii prawa pracownicze dotyczą zarówno osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i wielu osób samozatrudnionych czy zatrudnionych na kontraktach zero-hours. Główne kategorie to:

  • Employee (pracownik) – osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę.
  • Worker – osoby pracujące na podstawie elastycznych kontraktów, w tym „zero-hours”.
  • Self-employed (samozatrudniony) – osoby prowadzące własną działalność gospodarczą.

Każda z tych grup ma różny zakres praw, ale wiele podstawowych przepisów dotyczy wszystkich pracujących.

 

Najważniejsze prawa pracownika w UK

 

1. Prawo do minimalnego wynagrodzenia

Wszystkie osoby pracujące w Wielkiej Brytanii mają prawo do minimalnego wynagrodzenia ustalonego przez rząd. Stawki różnią się w zależności od wieku oraz statusu ucznia/praktykanta. Na przykład w 2025 roku minimalna stawka godzinowa dla pracowników powyżej 23. roku życia (National Living Wage) wynosiła £10.42. Aktualne stawki można znaleźć na stronie gov.uk.[1]

2. Prawo do płatnego urlopu

Każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma prawo do 28 dni płatnego urlopu rocznie (w przypadku pełnego etatu). Wliczają się w to dni ustawowo wolne od pracy (bank holidays), o ile są one uzgodnione w umowie.

3. Prawo do bezpiecznego środowiska pracy

Pracodawcy mają obowiązek zapewnienia zdrowych i bezpiecznych warunków pracy, zgodnie z przepisami Health and Safety at Work Act 1974. Powinni oni także przeprowadzać regularne szkolenia BHP i udostępniać środki ochrony indywidualnej, jeśli są wymagane.[2]

4. Prawo do równego traktowania

Zgodnie z Equality Act 2010, pracownicy są chronieni przed dyskryminacją ze względu na wiek, płeć, orientację seksualną, rasę, religię, ciążę czy niepełnosprawność. Dotyczy to zarówno procesu rekrutacji, jak i warunków zatrudnienia, awansów czy rozwiązania umowy.

5. Prawo do przerw w pracy

Pracownik ma prawo do przerw w trakcie dnia pracy:

  • 15-minutowej przerwy przy pracy dłuższej niż 6 godzin.
  • 11 godzin odpoczynku między kolejnymi dniami pracy.
  • 24 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdym tygodniu pracy.

6. Prawo do wynagrodzenia w czasie choroby

Jeśli nie możesz pracować z powodu choroby, masz prawo do Statutory Sick Pay (SSP) w wysokości £109.40 tygodniowo (stawka z 2025 roku) przez maksymalnie 28 tygodni. Aby je otrzymać, musisz przedstawić pracodawcy odpowiednie zaświadczenie od lekarza.

7. Ochrona przed nieuczciwym zwolnieniem

Pracownicy, którzy przepracowali u danego pracodawcy co najmniej 2 lata, są chronieni przed niesprawiedliwym zwolnieniem. Jeśli uważasz, że zostałeś zwolniony bez uzasadnienia, możesz wnieść sprawę do trybunału pracy (Employment Tribunal).

 

Jak egzekwować swoje prawa?

 

1. Rozmawiaj z pracodawcą

W wielu przypadkach problem można rozwiązać w drodze rozmowy. Wyjaśnij swoje obawy w spokojny, profesjonalny sposób. Jeśli to możliwe, dokumentuj takie rozmowy e-mailowo, aby mieć dowód na swoje działania.

2. Skorzystaj z wewnętrznych procedur skarg

Wiele firm ma określone procedury rozpatrywania skarg pracowniczych. Sprawdź, czy w Twojej firmie istnieje polityka dotycząca rozwiązywania konfliktów i postępuj zgodnie z jej zapisami.

3. Skontaktuj się z ACAS

Advisory, Conciliation and Arbitration Service (ACAS) oferuje bezpłatne porady prawne i mediacje w sporach pracowniczych. Ich strona internetowa to doskonałe źródło informacji: www.acas.org.uk.

4. Wnieś sprawę do trybunału pracy

Jeśli inne metody zawiodły, masz prawo złożyć skargę do Employment Tribunal. Musisz to zrobić w ciągu 3 miesięcy od zdarzenia. Trybunał rozpatruje sprawy takie jak niesprawiedliwe zwolnienie, dyskryminacja czy niewypłacenie wynagrodzenia.

Najczęściej zadawane pytania

Czy osoby samozatrudnione mają takie same prawa jak pracownicy?

Niektóre prawa, takie jak minimalne wynagrodzenie czy płatny urlop, nie dotyczą osób samozatrudnionych. Jednak nawet osoby prowadzące własną działalność są chronione przed dyskryminacją.

Czy mogę zrezygnować z przerw w pracy?

Przerwy są Twoim prawem, ale jeśli z nich nie korzystasz, nie mogą one zostać „dodane” do wynagrodzenia. Pracodawca nie może zmusić Cię do rezygnacji z odpoczynku.

Co zrobić, jeśli pracodawca nie przestrzega przepisów?

Skontaktuj się z ACAS lub związkiem zawodowym, jeśli jesteś jego członkiem. W przypadku poważnych naruszeń możesz również wnieść sprawę do sądu pracy.

Czy mogę dochodzić swoich praw anonimowo?

W niektórych sytuacjach, takich jak zgłaszanie problemów związanych z bezpieczeństwem w pracy, możesz zrobić to anonimowo. Jednak w przypadku bardziej skomplikowanych spraw konieczne może być ujawnienie Twojej tożsamości.

 

Słowem podsumowania

Znajomość swoich praw to podstawa, by czuć się pewnie i bezpiecznie w miejscu pracy. Prawo pracy w UK oferuje szeroką ochronę, ale ważne jest, abyś wiedział, jak z niej korzystać. Jeśli uważasz, że Twoje prawa są naruszane, nie bój się działać – Twoje zdrowie, bezpieczeństwo i komfort w pracy są priorytetem.

Jeżeli masz wątpliwości, skorzystaj z pomocy organizacji takich jak ACAS, Citizens Advice czy związki zawodowe. Zadbaj o siebie i swoje prawa, bo masz do tego pełne prawo!

    • Please prove you are human by selecting the car.
    Call Now Button